Edward Balcerzan Domysły
Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji
Zdzisław Lipiński Krople
Tomasz Majzel Części
Karol Samsel Autodafe 7
Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane
Edward Balcerzan Domysły
Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji
Zdzisław Lipiński Krople
Tomasz Majzel Części
Karol Samsel Autodafe 7
Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane
Andrzej Ballo Niczyje
Maciej Bieszczad Pasaże
Maciej Bieszczad Ultradźwięki
Zbigniew Chojnowski Co to to
Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach
Kazimierz Fajfer Całokształt
Zenon Fajfer Pieśń słowronka
Piotr Fluks Nie z tego światła
Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów
Adrian Gleń Jest
Jarek Holden Gojtowski Urywki
Jarosław Jakubowski Baza
Jarosław Jakubowski Koń
Waldemar Jocher dzieńdzień
Jolanta Jonaszko Nietutejsi
Bogusław Kierc Dla tego
Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal
Jarosław Księżyk Hydra
Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży
Franciszek Lime Garderoba cieni
Artur Daniel Liskowacki Do żywego
Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery
Elżbieta Olak W deszczu
Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie
Juan Manuel Roca Obywatel nocy
Karol Samsel Autodafe 6
Kenneth White Przymierze z Ziemią
Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania
Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience
City 6. Antologia polskich opowiadań grozy
copyright © www.papierowemysli.pl 2014
Z książką Bruliony Starej Ziemi Andrzeja Turczyńskiego możemy mieć spory problem. Erudycja autora, sposób, w jaki posługuje się on językiem, bogactwo odniesień do literatury i sztuki to oczywiste oczywistości, cytując klasyka, które na dodatek wydają się niezaprzeczalnymi atutami. Tylko pozornie jednak. Proza ta przypomina nieco biżuterię – dzieło sztuki z klejnotów wycyzelowanych ręką natchnionego złotnika – delikatne, godne podziwu, kuszące. Aż strach dotykać, można by dodać.
Pamiętam, jak Umberto Eco zdradził, że pisząc Imię róży postanowił, iż pierwszych kilkadziesiąt stron będzie swoistym rytuałem przejścia dla czytelnika, a jeśli przebrnie tenże przez trudny początek, wówczas zostanie nagrodzony bardziej przystępną formą w dalszej części lektury. W przypadku Brulionów Starej Ziemi cała książka jest takim rytuałem przejścia. Trzeba nastawić się na spokojne czytanie, wnikliwe wgryzanie się w tkankę opowieści, ostrożne kosztowanie kolejnych stron. To zatem pozycja dla wymagającego czytelnika, która także wiele od niego wymaga. Wielbiciele szybkich, sensacyjnych fabuł mogą w tym momencie darować sobie lekturę zarówno tej recenzji, jak i samej książki.
Bruliony Starej Ziemi są zbiorem trzech dłuższych nowel, które łączy miejsce akcji, czyli Rosja. Różny jest natomiast czas akcji – utwory toczą się w carskim imperium drugiej połowy XIX wieku, w Rosji radzieckiej, a nawet współcześnie (oczywiście, zależy, jak ową współczesność na własny użytek definiujemy). Każda z trzech opowieści stanowi swoisty konglomerat fabuły, cytatów, zapożyczeń i nawiązań. Widać, że autor kocha ten kraj i jego język - zna bowiem doskonale zarówno realia faktograficzne, jak i kontekst historyczny. Ale poza samymi nagimi faktami pisarz doskonale czuje jakąś senną realność „rosyjskości” i ducha muzyki, jakiej słuchają rosyjskie serca. Właśnie sen oraz muzyczność (a może muzyka snów?) to słowa kluczowe dla tej gęstej, eseistycznie opalizującej prozy.
Próbowałem wyśledzić wszystkie literackie nawiązania w tej książce, ale obawiam się, że nie sprostałem temu zadaniu. Puszkin, Turgieniew, Bunin, Dostojewski, Czechow, Jesienin, Bułhakow? A przecież są tu także echa twórczości pisarzy zachodnich, jak Dante czy Emily Dickinson. Bo rosyjskość jest tylko jednym z filarów opowieści. Nie da się czerpać z jednego źródła – jesteśmy wszak dwoiści, jak powiedziałby zapewne sam autor. „Rzecz w tym, że wszystko na tym świecie jest dwustronne i dwoiste, czyli jednocześnie i zarazem istnieje jako piękno-i-niepiękno, jako sprawiedliwość-i-niesprawiedliwość, prawo-i-bezprawie, miłość-i-nienawiść, jako piękno-i-szpetota, jako w żaden sposób nierozdzielne zło-i-dobro; gdzie awers, musi być i rewers, choćby i nieczytelny, ale być musi (...)”.
Polecam tę książkę delikatnej lekturze tym, którzy lubią kontakt z pięknem słowa.
Krzysztof Maciejewski
Andrzej Turczyński Bruliony Starej Ziemi – http://www.wforma.eu/bruliony-starej-ziemi.html