nowości 2024

Anna Andrusyszyn Pytania do artystów malarzy

Edward Balcerzan Domysły

Anna Frajlich Odrastamy od drzewa

Adrian Gleń I

Guillevic Mieszkańcy światła

Gabriel Leonard Kamiński Wrocławska Abrakadabra

Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji

Zdzisław Lipiński Krople

Tomasz Majzel Części

Joanna Matlachowska-Pala W chmurach światła

Piotr Michałowski Urbs ex nihilo. Raport z porzuconego miasta

Anna Maria Mickiewicz Listy z Londynu

Karol Samsel Autodafe 7

Marek Warchoł Bezdzień

Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane

książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

"Toto, czyli inny świat", https://artofreading.pl, 06.05.2019

copyright © https://artofreading.pl 2019

Przy okazji poprzedniej recenzji wspominałem, że czasami decyzja o przeczytaniu konkretnej książki zajmuje mi nieco więcej czasu niż normalnie. „Toto” Małgorzaty Gwiazdy-Elmerych czekała na mnie kilka lat. Tym razem być może podświadomość dała znać o sobie, ta dziwna dama o tlenionych włosach, mocnym makijażu i ciemnych oczach. Po to, aby uchronić mnie przed kontaktem ze światem, którego nikt w pełni władz umysłowych, z wykształconymi odruchami negacji i wyparcia, zwiedzać nie chce. Ta powieść stanowi antytezę powieści romantycznych, w których zaczytują się określone typy czytelników, stanowi szokujący w swojej szczerości obraz rzeczywistości, od którego zazwyczaj odwracamy oczy.

Główna bohaterka, Renata, którą w rodzinnej wiosce nazywają „to... to”, to także modelowy przykład antybohatera. Opóźniona umysłowo, wychowywana przez matkę alkoholiczkę i dziadka-pedofila, ma dość tego życia. Ucieka więc z domu, ale jej los nie ulega poprawie. Wiedzie życie bezdomnej, podróżuje po Polsce, a właściwie miota się między Szczecinem, Katowicami a Warszawą. Przygodny seks z innymi bezdomnymi, narkotyki i alkohol, a przede wszystkim jakaś bezwolność, z jaką przyjmuje na siebie wszystkie ciosy od losu, sprawiają, że z pewnym przerażeniem odkrywa kolejne, bolesne prawdy o życiu. A my razem z nią. Czytelnik nie jest nawet w stanie zareagować empatycznym współistnieniem – bohaterka książki Małgorzaty Gwiazdy-Elmerych nie wzbudza przyjaznych uczuć, bo brakuje w niej choć cienia przyjaźni do samej siebie.

W drugiej części książki wydaje się przez moment, że Renata odnajdzie w sobie i w innych ludziach wsparcie. Lecz wtedy następuje dość spektakularne zaprzeczenie konwencji. Mamy tu do czynienia z przedziwnym paradoksem – w tzw. normalnych okolicznościach nasze szczęście warunkowane jest przez akceptację innych i wysoką samoocenę. Jednak jeżeli funkcjonujemy w rzeczywistości spaczonej być może najbardziej słusznym wyborem staje się brak akceptacji i nadziei na jej uzyskanie. W tak skonstruowanej pułapce będziemy prawdopodobnie odrzucać coś, co inni nazwaliby darami od losu albo szansami na lepsze życie. W końcu doświadczenie podpowiada, że każda zmiana jest zmianą na gorsze. Odwróconymi światami rządzą zwierciadlane reguły. Prawidłowym zakończeniem baśni staje się brak happy endu.

To nie jest książka, która sprawi, że poczujemy się lepiej. Wbrew etykiecie „serii Fioletowej”, w której Wydawnictwo Forma zwykło umieszczać powieści obyczajowe o nieco lżejszym kalibrze niż te z „serii Kwadrat”, tu raczej się nie odnajdziemy łatwej lektury. Ale na szczęście nie wszyscy tylko takiej poszukujemy...
Krzysztof Maciejewski


Małgorzata Gwiazda-Elmerych Toto – http://www.wforma.eu/toto.html