Edward Balcerzan Domysły
Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji
Zdzisław Lipiński Krople
Tomasz Majzel Części
Karol Samsel Autodafe 7
Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane
Edward Balcerzan Domysły
Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji
Zdzisław Lipiński Krople
Tomasz Majzel Części
Karol Samsel Autodafe 7
Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane
Andrzej Ballo Niczyje
Maciej Bieszczad Pasaże
Maciej Bieszczad Ultradźwięki
Zbigniew Chojnowski Co to to
Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach
Kazimierz Fajfer Całokształt
Zenon Fajfer Pieśń słowronka
Piotr Fluks Nie z tego światła
Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów
Adrian Gleń Jest
Jarek Holden Gojtowski Urywki
Jarosław Jakubowski Baza
Jarosław Jakubowski Koń
Waldemar Jocher dzieńdzień
Jolanta Jonaszko Nietutejsi
Bogusław Kierc Dla tego
Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal
Jarosław Księżyk Hydra
Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży
Franciszek Lime Garderoba cieni
Artur Daniel Liskowacki Do żywego
Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery
Elżbieta Olak W deszczu
Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie
Juan Manuel Roca Obywatel nocy
Karol Samsel Autodafe 6
Kenneth White Przymierze z Ziemią
Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania
Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience
City 6. Antologia polskich opowiadań grozy
copyright © https://przegladdziennikarski.pl 2022
Najnowsza powieść Zbigniewa Kosiorowskiego to wielowątkowa podróż kreślona w czasie (początek lat 80.: schyłek realnego socjalizmu, apartheid i wojna falklandzka), na rozległych akwenach (Bałtyk, Atlantyk, Ocean Antarktyczny) i wielu lądach (Kapsztad, Falklandy, Buenos Aires, Hiszpania, NRD i PRL). Wyprawa eksplorująca różne literackie konwencje, toposy i narracyjne archetypy. Jej epicki horyzont zdarzeń to oczywisty hołd składany przez autora własnym i niegasnącym fascynacjom – podróżniczym, żeglarskim i marynistycznym (w rozumieniu conradowsko-melvillowskim). A zarazem pełnokrwista narracja, z bogatą faktografią i rozmachem przypominającym ostatnie książki Pereza-Reverte. Ten hiszpański duch opowieści-przygody, kunsztownie przeplatanej i wielogłosowej, z barwnym językiem i warstwową strukturą, a zarazem głębszym przesłaniem, nie pojawia się tu przecież przez przypadek (i bynajmniej z powodów tak oczywistych, jak lokalizacja akcji w Kadyksie czy Sewilli).
Bohatera powieści poznajemy jako rozbitka, który się uratował (choć niekoniecznie przeżył i doczekał finalnego wybawienia), ale szerzej również i kogoś, kogo spotkały wielkie życiowe niepowodzenia. Ocalał z katastrofy. A gdyby tak przyjąć, że może nie chodzić tu wprost o tego, który się rozbił, lecz bardziej o kogoś, kto sam uległ rozbiciu, kto został rozbity, roztrzaskany i rozszczepiony – jak atom, na cząstki elementarne?
Rozbijanie atomów, reakcja łańcuchowa i kwantowe splątanie – czy w powieści tak słonej od morskiej wody jest miejsce na pojęcia zaczerpnięte z nauk ścisłych? A jednak dziwnie przecinające się trajektorie bohaterów, wzajemne przyciągania międzyludzkiej grawitacji, plątanina nawiązań i korelacji właśnie tak pozwalają się opisać. Energia uruchamiająca i wyzwalająca się podczas aktu rozdarcia, lub może wręcz do niego sama doprowadzająca. Którego echo powraca wielokrotnie, i rezonuje w nieoczekiwany sposób. Einstein tłumacząc naturę niepojmowalnych dla nas kwantowych powiązań między niewyobrażalnie dalekimi obiektami mówił wprost o spooky action at the distance – upiornym oddziaływaniu na odległość. Możliwym zatem i na dystansie wielu mil morskich. Wielu istnień, i wielu lat.
Wreszcie proces odwrotny – ponownego scalania, rekonwalescencji i dostrajania. Czy po rozpadzie taka operacja może się powieść? Jeśli zaś tak, to jaki byłby jej koszt i konsekwencje? Może ceną byłaby równie gwałtowna erupcja – potrzeby przyznania się, a raczej rozgrzeszenia, jakiegokolwiek – choćby nawet za urojone, przyśnione jedynie winy. Metanoia, czyli duchowa przemiana, radykalne przeistoczenie czy wręcz nawrócenie. Porzućmy zatem już popularno-naukowe (wy-) wody, i obierzmy azymut dla szerszej interpretacji kierując się mottem książki, zaczerpniętym przecież z „Jądra ciemności”. Mroczność fabuły w jej sensacyjnej kanwie oraz wartkości akcji służą tu czemuś więcej, niż jedynie fascynowaniu zbrodnią i odkrywaniem jej kulis, tragicznych przypadków i omyłek w świecie niejasnych interesów. Świecie, w którym jednostka, uwikłana w różnorakie wojenno-agenturalne brudne gry, brutalną politykę, wydaje się skazana na przegraną, na smutny koniec, śmierć. W Notatnikach Camusa Don Kichot przyznawał – „Tak, walczyłem z wiatrakami. Jest bowiem rzeczą głęboko obojętną, czy walczy się z wiatrakami, czy z olbrzymami. Tak bardzo obojętną, że łatwo je pomylić. Mam metafizykę krótkowidza”. Podążając dalej śladem Cervantesa (może i Calderona), łatwo można już dostrzec na horyzoncie liliową plamę lawendowych pól Kastylii i poczuć niezwykły, wciągający zapach tysięcy miododajnych kwiatów – w rzeczywistości chyba bardziej chroniący praktycznych mieszkańców prowincji przed plagą skorpionów i uciążliwych pająków.
Mateusz M. Szczeciński
Zbigniew Kosiorowski Metanoia – http://www.wforma.eu/metanoia.html