nowości 2024

Anna Andrusyszyn Pytania do artystów malarzy

Edward Balcerzan Domysły

Henryk Bereza Epistoły 2

Roman Ciepliński Nogami do góry

Janusz Drzewucki Chwile pewności. Teksty o prozie 3

Anna Frajlich Odrastamy od drzewa

Adrian Gleń I

Guillevic Mieszkańcy światła

Gabriel Leonard Kamiński Wrocławska Abrakadabra

Wojciech Ligęza Drugi nurt. O poetach polskiej dwudziestowiecznej emigracji

Zdzisław Lipiński Krople

Krzysztof Maciejewski Dwadzieścia jeden

Tomasz Majzel Części

Joanna Matlachowska-Pala W chmurach światła

Piotr Michałowski Urbs ex nihilo. Raport z porzuconego miasta

Anna Maria Mickiewicz Listy z Londynu

Karol Samsel Autodafe 7

Henryk Waniek Notatnik i modlitewnik drogowy III

Marek Warchoł Bezdzień

Andrzej Wojciechowski Zdychota. Wiersze wybrane

książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

"Les gens fatals", www.latarnia-morska.eu, 22.11.2015

copyright © www.latarnia-morska.eu 2015

W zbiorze opowiadań zatytułowanym Femme fatale wkraczamy w świat, który znamionuje przede wszystkim obłęd, autodestrukcja i niedorzeczna miłość. Nie kalają go tylko i wyłącznie kobiety, odmieniane przez różnorakie przypadki egzystencjalne. Mężczyźni nie pozostają im bowiem dłużni – symulują, otumaniają i... mordują.

Protagonistką Kazimierza Kyrcza juniora jest przykładowo pomszczona samobójczyni z Bardziej, niż myślisz, która „byłaby nawet zgrabna, gdyby nie za niskie zawieszenie – jej nogom brakuje jakichś dziesięciu centymetrów długości, przez co wygląda nieco pokracznie” (s. 8). W pozostałych utworach kobieta jest bardziej apodyktyczna: Enen wykorzystuje miłość Eryka, żeby naznaczyć go swoim piętnem. Natomiast w Czerwonej szmince kochanka porzuca Karola, „[...] pozbawiając tlenu powietrze, którym oddychał” (s. 118). Kobieta sprowadza też nieszczęście na Hillera, przyczyniając się do jego moralno-bytowej degeneracji.

Kolejna femme fatale »utylizuje« Juliana w wannie za pomocą wapna, a inna podczas Randki w ciemni morduje młotkiem jednego ze swoich »amantów«. Następna bohaterka koczuje w opustoszałym magazynie i odnajduje we własnym plecaku kule do kręgli. Z kolei Patrycja w akcie desperacji powoduje wypadek, przez co Marek traci obie kończyny. Jest to jedyna osoba przedstawiona w tym tomie, której zachowanie można byłoby poniekąd zracjonalizować...

W odgórnym założeniu Kyrcza kobieta ma siać zgubę, ale częściej czynią to u niego mężczyźni. Pewien psychopatyczny pisarz amputuje sobie nogę, a kolejna postać odcina kobiecie wargę. Jest i Jano, który wyprowadza na »rzeź« Jolę i Marię. Być może dlatego, że pierwsza z nich, „czyli  moja oficjalna dziewczyna, była jak mleko. Niby słodka, przynajmniej na początku, z czasem jednak skwaśniała” (s. 124). Także w Helladzie autor zaprezentował kilku rozbitków życiowych. Protagonista rozpoczyna w niej przygotowania do otrzymania nie dożywocia, a... spadku po wuju Waldemarze. Dlatego wstępuje na grząską ścieżkę przez mękę, zaserwowaną mu przez krnąbrnego sąsiada: „Facet był wdowcem, wiodło mu się nie najlepiej. Najgorzej też nie, zwłaszcza przez kilka pierwszych dni po otrzymaniu renty, podczas których Antoś ciągnął z butelki jak rumiane niemowlę” (s. 39). Osobliwy sąsiad, pasożytujący na (po)życiu młodego małżeństwa Wiśniewskich, mieszka też Za ścianą i literalnie doprowadza do jego zguby.

W zbiorze znajduje się jedno opowiadanie, które wyróżnia się na tle pozostałych i pretenduje do miana najbardziej udanego tekstu Kyrcza. Wykreowana przez niego osoba wyznaje w Dualizmie: „Obracam słowa na języku. Obracam słowa i przeżuwam treści. Staram się powiązać je ze sobą. Powiązać ze sobą, odkrywając prawdę. Całą prawdę” (s. 94). Ten bohater odczuwa, że musi odnaleźć się na nowo. A jednak błądzi we mgle, bije się z myślami i nieco opieszale poszukuje sensu życia...

Kyrcz operuje w Femme fatale językiem dopasowanym do poziomu reprezentowanego przez jego postaci. Prowadzą oni paranoidalną, szarą i nijaką egzystencję. Powracają stałe tematy jak zgubni sąsiedzi, płonne nadzieje, zaburzenia psychiczne i upadek moralny. Nie tylko kobiety pełnią rolę fatalistycznych kreatur – zachodzi tu raczej swego rodzaju równouprawnienie sprawcze. Kobiety z(a)wodzą i mamią, a mężczyźni pozwalają im wodzić się za nos. I na odwrót – mężczyźni wykorzystują naiwną uczuciowość kobiet, bawią się nimi, zdradzają, żeby na koniec je porzucić. Dlatego tytuł tomu wydaje się być mocno przesadzony. To faux pas wynagradza jednakże humor sytuacyjny i zabawne sploty akcji, choć pewne trudności w poprawnym odbiorze może sprawiać tendencja Kyrcza do stosowania minimalistycznego opisu i skrótów czasowo-myślowych. Prowadzi to do występowania niedopowiedzeń, nieścisłości i... wyczuwalnego niedosytu.
Agnieszka Narloch


Kazimierz Kyrcz Jr Femme fatale http://www.wforma.eu/femme-fatale.html