Książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

Książki z 2022

Andrzej Ballo Bodajże

Wenanty Bamburowicz Masy powietrza

Maciej Bieszczad Miejsce spotkania

Kazimierz Brakoniecki Oumuamua. Atlas wierszy światologicznych
 
Roman Ciepliński Schyłek

Zbigniew Chojnowski Tarcze z pajęczyny

Zbigniew Chojnowski Tyle razy nie wiem

Wojciech Czaplewski Dzieje poezji polskiej

Marek Czuku Nudne wiersze

Tomasz Dalasiński Przystanek kosmos i 29 innych pieśni o rzeczach i ludziach

Michał Filipowski Licytacja kamienia

Anna Frajlich Powroty [wiersze zebrane. tom 2]

Anna Frajlich Przeszczep [wiersze zebrane. tom 1]

Paweł Gorszewski Uczulenia

Jarosław Jakubowski Dzień, w którym umarł Belmondo

Bogusław Kierc Był sobie

Andrzej Kopacki Gra w hołybkę

Zbigniew Kosiorowski Metanoia

Franciszek Lime Formy odbioru. Poetyckie przekazy z Bezrzecza i Szczecina

Piotr Michałowski Światy równoległe

Dariusz Muszer Baśnie norweskie. tom 2

Ewa Elżbieta Nowakowska Gwiazda drapieżnik

Halszka Olsińska Przebyt

Uta Przyboś Jakoby

Agnieszka Rautman-Szczepańska Wypożyczalnia słów

Karol Samsel Autodafe 5

Karol Samsel Fitzclarence

Julia Anastazja Sienkiewicz Wilowska Planetoida, pechowy graf i wielka filozofia. Opowieści z przedwojennego Tuczna i okolic

Bartosz Suwiński Dutki

Inka Timoszyk Nieskończoność podróży

Sławomir Wernikowski Partita

Alex Wieseltier Krzywe zwierciadło

Kenneth White Ciało absolutu

City 5. Antologia polskich opowiadań grozy
 
eleWator. antologia 2012-2021. proza

Henryk Bereza. Krystyna Sakowicz. Korespondencja

WĘDROWNICZEK, Na styku dwóch kultur (2)

2017-10-17 14:54

22.09.17 Lublin
Kolejne spotkanie autorskie w Lublinie mam dopiero wieczorem, więc wykorzystuję czas na zwiedzanie tego położonego na wzgórzach miasta, o wielowiekowej historii, na styku dwóch kultur europejskich – wschodniej i zachodniej. Ten największy ośrodek wschodniej Polski, licząc na prawo od Wisły, znam dość słabo, bywałem tu do tej pory rzadko i do tego raczej przejazdem, najwyższy czas więc, by to nadrobić. Pierwsze kroki kieruję ku Wieży Trynitarskiej, by na wszystko spojrzeć z góry. Na taras widokowy, położony na wysokości 40 metrów, wchodzę po 207 schodach, w tym 83 kręconych i bardzo wąskich. Po drodze oglądam eksponaty z Muzeum Archidiecezjalnego – barokowe aniołki, frasobliwe Chrystusy, obrazy, tkaniny, instrumenty muzyczne. Przyciągają wzrok – „Maria”, czyli największy dzwon w Lublinie, oraz wystawa zdjęć obrazujących historię greckokatolickiej cerkwi w Łopience, która to budowla i jej wyposażenie uległy po II wojnie dewastacji, by w ostatnim trzydziestoleciu powoli się odbudowywać. Widok na miasto z lotu ptaka potwierdza zasłyszaną wcześniej opinię, że Lublin jest pełen zieleni. Spore obszary zadrzewione mieszają się z kwartałami blokowisk (w oddali) oraz zabytkowymi przestrzeniami (bliżej).
Zmierzam teraz w kierunku Zamku. Po drodze mijam kwadratowy Rynek, otoczony barokowymi kamienicami, który w pełni światła dnia ukazuje prawdziwe swoje oblicze. W cetrum placu stoi pokaźny budynek ratusza z początku XV stulecia, który po półtora wieku stał się siedzibą Trybunału Koronnego dla Małopolski. W tym miejscu zmarł Jan Kochanowski w trakcie przemowy przed Stefanem Batorym. Za kolejnym skrzyżowaniem uliczek pojawia się labirynt pozostałości fundamentów kościoła farnego (gdzie trochę sobie krążę), a za Bramą Grodzką widać już niezbyt wysoki Zamek, który wyróżnia się kształtem (na planie czworoboku) oraz kremowo-beżowym kolorem. Początki murowanej budowli sięgają czasów Kazimierza Wielkiego (gotyk), która stanęła w miejscu drewnianej, w XVI w. przebudowano ją w stylu renesansowym, później zniszczył ją szwedzki potop, by ponownie wzniosła się w I połowie XIX w., już na neogotycką modłę. Tu w 1569 r. podpisano akt Unii Polsko-Litewskiej. W XIX w. Zamek stał się więzieniem, które funkcjonowało do 1957 r. (na początku było ono carskie oraz austriackie, podczas wojny hitlerowskie, a następnie podlegało UBP). Niemcy więzili tu ok. 40 tysięcy Polaków (wielu z nich zamordowali), komuniści zaś – ok. 32 tys. żołnierzy konspiracji niepodległościowej, wykonując wiele wyroków śmierci i poddając więźniów torturom.
Mam zamiar zwiedzić cały Zamek, który jest siedzibą Muzeum Lubelskiego, niestety, górująca nad nim najstarsza baszta (donżon) z XIII w. jest dzisiaj nieczynna. Oglądam więc bardzo ciekawe zbiory archeologiczne, etnograficzne, numizmatyczne (w tym monety z czasów rzymskich) oraz militaria, a potem obrazy z okresu staropolskiego. Zatrzymuję się przed obrazem Jana Matejki „Unia Lubelska”, a następnie przechodzę do Kaplicy Trójcy Świętej. To jeden z najcenniejszych zabytków sztuki średniowiecznej w Europie, łączący gotycką architekturę z bizantyjsko-ruskimi malowidłami, których fundatorem był Władysław Jagiełło. Freski te o tematyce religijnej robią na mnie duże wrażenie swoją prostotą formalną, a jednocześnie – bogactwem wewnętrznym, natomiast powaga wysmukłej i niezbyt rozległej budowli działa na zwiedzających refleksyjnie i wyciszająco.
Następnym moim celem jest Muzeum Literackie im. Józefa Czechowicza. Mieści się ono w zabytkowej kamienicy przy ul. Złotej i jest dosyć kameralne, niezbyt duże. Bardzo lubię tego poetę, bez którego twórczości trudno omawiać polską poezję XX wieku. Plasował się on początkowo na peryferiach głównego jej nurtu, a odbiór jego wierszy przypomina nieco losy poezji Bolesława Leśmiana, niedocenianego najpierw, obecnie uważanego za jednego z najważniejszych polskich poetów. Spokojnie oglądam plansze, patrzę na fotografie, czytam informacje o kolejnych etapach życia Czechowicza oraz fragmenty jego utworów, zatrzymuję się nad rękopisami i drukami pokrytymi patyną czasu (tomiki, czasopisma). I jak zawsze zastanawia mnie ten profetyczny fragment wiersza „żal”: „ja śpiąca pośród jaskrów / i dziecko w żywej pochodni / i bombą trafiony w stallach / i powieszony podpalacz / ja czarny krzyżyk na listach”, w którym lubelski katastrofista przewidział swoją śmierć w pierwszych dniach wojny, a nawet określił sposób odejścia („bombą trafiony”).
Wreszcie nadchodzi czas mojego wieczorku w Domu Kultury „Ruta” na osiedlu mieszkaniowym Czuby. Placówką tą kieruje żona Adama Kulika – Małgosia, która dba o różnorodną ofertę tej placówki. Podziwiam liczne statuetki – zdobyte trofea przez zespół taneczny, a także dyplomy uznania za całokształt kulturalnej działalności tego ośrodka. W sali, gdzie odbywa się moje spotkanie, wiszą abstrakcyjne obrazy Henryka Widelskiego, które w sposób symboliczny przedstawiają kolejne dni tygodnia, a jednocześnie tworzą przyjazną przestrzeń dla mojej poezji i prozy. Jesteśmy tu w kameralnym gronie, więc gromadzimy się w kręgu, wokół stolika, a wśród przybyłych są bardzo ciekawe osoby, dzięki którym dyskusja staje się inspirująca i pozostaje nam na dłużej w pamięci. Uzgodniłem z Adamem, że zaprezentuję ten sam program, co wczoraj, bo się sprawdził „w boju”. Rozmowy na tematy okołoliterackie przeciągają się ponad przewidywany czas. To lubię! Lublin żegnam o dziesiątej, by nocnym busem wrócić do rodzinnych pieleszy. Obiecuję sobie, że magiczne miasto nad Bystrzycą odwiedzę jeszcze niejeden raz.

© Marek Czuku