Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach
Zenon Fajfer Pieśń słowronka
Piotr Fluks Nie z tego światła
Bogusław Kierc Dla tego
Artur Daniel Liskowacki Do żywego
Elżbieta Olak W deszczu
Karol Samsel Autodafe 6
Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach
Zenon Fajfer Pieśń słowronka
Piotr Fluks Nie z tego światła
Bogusław Kierc Dla tego
Artur Daniel Liskowacki Do żywego
Elżbieta Olak W deszczu
Karol Samsel Autodafe 6
Andrzej Ballo Bodajże
Wenanty Bamburowicz Masy powietrza
Maciej Bieszczad Miejsce spotkania
Kazimierz Brakoniecki Oumuamua. Atlas wierszy światologicznych
Roman Ciepliński Schyłek
Zbigniew Chojnowski Tarcze z pajęczyny
Zbigniew Chojnowski Tyle razy nie wiem
Wojciech Czaplewski Dzieje poezji polskiej
Marek Czuku Nudne wiersze
Tomasz Dalasiński Przystanek kosmos i 29 innych pieśni o rzeczach i ludziach
Michał Filipowski Licytacja kamienia
Anna Frajlich Powroty [wiersze zebrane. tom 2]
Anna Frajlich Przeszczep [wiersze zebrane. tom 1]
Paweł Gorszewski Uczulenia
Jarosław Jakubowski Dzień, w którym umarł Belmondo
Bogusław Kierc Był sobie
Andrzej Kopacki Gra w hołybkę
Zbigniew Kosiorowski Metanoia
Franciszek Lime Formy odbioru. Poetyckie przekazy z Bezrzecza i Szczecina
Piotr Michałowski Światy równoległe
Dariusz Muszer Baśnie norweskie. tom 2
Ewa Elżbieta Nowakowska Gwiazda drapieżnik
Halszka Olsińska Przebyt
Uta Przyboś Jakoby
Agnieszka Rautman-Szczepańska Wypożyczalnia słów
Karol Samsel Autodafe 5
Karol Samsel Fitzclarence
Julia Anastazja Sienkiewicz Wilowska Planetoida, pechowy graf i wielka filozofia. Opowieści z przedwojennego Tuczna i okolic
Bartosz Suwiński Dutki
Inka Timoszyk Nieskończoność podróży
Sławomir Wernikowski Partita
Alex Wieseltier Krzywe zwierciadło
Kenneth White Ciało absolutu
City 5. Antologia polskich opowiadań grozy
eleWator. antologia 2012-2021. proza
Henryk Bereza. Krystyna Sakowicz. Korespondencja
copyright © http://arytmia.eu 2017
„Od Witkowskich, których zaprosiliśmy na kolację, dostaliśmy kieliszki do wina. Wysokie i pękate”. Tak zaczyna się pierwsza miniatura ze zbioru Mikroelementy. Potem robi się depresyjnie, pojawiają się przemoc, frustracja i alkohol. A wszystko zostało zapisane prostą, trafną prozą, pełną gniewnych powtórzeń i detalicznych opisów przedmiotów i narzekań, które ostatecznie i tak nie poprawiają sytuacji bohaterów.
Wydaje mi się, że trochę przeszarżowałam czytając Mikroelementy na raz. Są tu opowiadania o pracy policji czy lekarzy pogotowia, o walkach faszystów i metali, o patologiach. Ale najczęściej Suskiewicz bierze pod lupkę „statystycznych” – zmęczonych tatusiów, unikające luster mamusie, rowerzystów i sekretarki. Tak czy siak, skończyło się nocą pełną koszmarów. Taki efekt uboczny minimalistycznej frazy, nie pozostawiającej złudzeń co do życia. A także zobaczenia naraz wszystkich tych sposobów na zwykłe życie, od których zawsze starałam się uciec jak najdalej, co jednak nie przeszkadza im się czaić za każdym rogiem. Chwila nieuwagi i mogę ocknąć się po piętnastu latach małżeństwa, pełna niechęci do siebie i męża, z wyuczoną bezradnością i słabą głową.
Suskiewicz zapisuje monologi osób uwięzionych w beznadziejnych momentach życia, w których ich najmniejszym problemem jest to, że i z Biedronki i do niej jest zawsze pod górkę. Nikogo aktualnie nie lubią, nic ich nie cieszy, czegoś by może chcieli, ale nie łudzą się, że osiągnięcie dowolnego celu by ich zbawiło. Po prostu nie widzą nadziei na zmianę. Kiedy indziej narrator przemawia do dręczonych kacem i obrzydzeniem do wszystkiego. Oddech pozwalają czytelnikowi złapać wojenne historie – zwłaszcza historia dziadków narratora radzących sobie lub nie w trakcie II wojny światowej. Jest na tyle reprezentatywna dla naszych okolic, że skłoniła Dariusza Muszera do napisania w okładkowym blurbie o środkowoeuropejskości Mikroelementów. Moim zdaniem całość książki jest jednak raczej miejska i wczesnokapitalistyczna. Ciemność, ustawki przed metalowymi koncertami, koksowanie na siłowniach, budki z kurczakami z rożna – to nie tyle cały nieszczęsny europejski wiek XX, co powracające w (nie do końca zasłużonej) chwale lata 90. w Polsce. No, może nie tylko tu, niektóre motywy przywodzą na myśl twórczość Irvine’a Welsha – nawet w Trainspottingu zdarzały się fragmenty poświęcone raczej martwocie życia niż heroinie. Jednak język omawianej książki nie jest młodzieżowy, próby bycia cool ani trochę nie zmniejszają drętwoty postaci. To prędzej korpomowa, ale jeszcze bez angielskich wtrętów, z pseudoeleganckimi wyrażeniami i pijackimi tekstami na podryw.
Ciężko się czyta Mikroelementy, chociaż warto. Dobrze od czasu do czasu zafundować sobie wizualizację najgorszej możliwej wersji swojej codzienności. Takiej, w której niby wszystko mamy. Te eleganckie kieliszki od znajomych; zapraszanie się na kolacje, ale bez krzty prawdziwej komunikacji; miękkie koce nie dające ciepła; romanse kontynuowane jakoś tak z rozpędu zamiast z pasji. Każda z tych możliwości zostaje tu opisana dokładnie, obrócona na wszystkie strony (co nie zmienia znacząco jej wyglądu), jednocześnie rozebrana na kawałki i zagadana drobiazgowymi opisami.
Suskiewicz sięga zarówno po męskie jak i kobiece wersje rzeczywistości. „Przypuśćmy, że jesteś kobietą”, „załóżmy, że jesteś alkoholikiem, jak twój popier... tatuś”. Pokazuje świat, w którym pary odnoszą się do siebie szowinistycznie, bez popadania samemu w stronniczość czy schematy. Wystarczy, że śledzi te, które już wytworzyli sobie inni, wijąc sobie z nich nieprzytulne więzienia konwenansów i kryzysów wieku średniego.
Na plus:
+ mocny, minimalistyczny język
+ trafne obserwacje
+ pozwala docenić własne życie, jeśli jest inne od opisanych
Na minus:
– grozi koszmarami
– naprawdę depresyjne.
Agnieszka „Fushikoma” Czoska
Łukasz Suskiewicz Mikroelementy – http://www.wforma.eu/mikroelementy.html