MACHNIĘCIA, Podróż siódma, zwana supraską 13

18 sierpnia czwartek, 3

Sokółka tuż tuż i ruch się zagęszcza. Biedy nie widać. Samochody dobre i niestare śmigają. Wjeżdżamy do Sokółki zatłoczonej i ruchliwej. Po wielu trudach znajdujemy miejsce na samochód. Najpierw do muzeum regionalnego. Sokółka skupia kilka kultur: rosyjską, żydowską, polską, litewską, niemiecką, tatarską. Po wszystkich jakiś ślad został, jakieś znaki wyraźne, odrestaurowane. Jedynie kultura żydowska jest jakby jej nie było. Kirkut na obrzeżach jak w Krynkach zniszczony i zarośnięty. Szukamy wzrokiem macew: wystają znad trawy i niższych krzewów. Tablica krótko informuje o tym, że tu od XVII do XX wieku był kirkut. Wokół porosły domy, wychowały się kolejne pokolenia młodych. Polacy próbują zapomnieć o tym, że tu, na Podlasiu, Żydzi nie byli mniejszością. To byli od setek lat prawowici mieszkańcy. W ciągu kilku lat, w ciągu jednej nocy przestali być. W większości myśmy ich nie specjalnie lubili, więc trochę dopingowaliśmy w ich niebyciu. I ja to sobie jakoś próbuję wyjaśnić, nas usprawiedliwić. Gdy Żydów zabrakło, przejęliśmy ich majątek nieruchomym i ruchomy.

Sokółka robi przykre wrażenie miasteczka zdewastowanego przez PRL. W starej części, żydowskiej, bloki czteropiętrowe z wielkiej płyty, sklepy, urzędy. Sąd. Część chałup jeszcze z tamtych czasów przerobiona przez sidingi. Rynek, na którym Żydzi głównie się zbierali, wszystko bezczasowe, bezkulturowe. Żydowskości tu ani za grosz.

Próbujemy wejść do cerkwi, dużej, nowej choć z połowy XIX wieku. Zamknięte. Patrzymy na te złota świecące w słońcu i tyle. Przed wejściem do monasteru równie wielka jak on sam brama w stylu dawnych warowni. Przed bramą bramka, płot i wszystko ogrodzone. Wejść nie można. Na zdjęciach sprzed wojny brama obronna była, ale płotu ani śladu. A tu na wschodzie kościół prawosławny raczej niesłaby. Dlaczego więc grodzi się? Nie wiem.

© Maciej Wróblewski