Książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

Książki z 2022

Andrzej Ballo Bodajże

Wenanty Bamburowicz Masy powietrza

Maciej Bieszczad Miejsce spotkania

Kazimierz Brakoniecki Oumuamua. Atlas wierszy światologicznych
 
Roman Ciepliński Schyłek

Zbigniew Chojnowski Tarcze z pajęczyny

Zbigniew Chojnowski Tyle razy nie wiem

Wojciech Czaplewski Dzieje poezji polskiej

Marek Czuku Nudne wiersze

Tomasz Dalasiński Przystanek kosmos i 29 innych pieśni o rzeczach i ludziach

Michał Filipowski Licytacja kamienia

Anna Frajlich Powroty [wiersze zebrane. tom 2]

Anna Frajlich Przeszczep [wiersze zebrane. tom 1]

Paweł Gorszewski Uczulenia

Jarosław Jakubowski Dzień, w którym umarł Belmondo

Bogusław Kierc Był sobie

Andrzej Kopacki Gra w hołybkę

Zbigniew Kosiorowski Metanoia

Franciszek Lime Formy odbioru. Poetyckie przekazy z Bezrzecza i Szczecina

Piotr Michałowski Światy równoległe

Dariusz Muszer Baśnie norweskie. tom 2

Ewa Elżbieta Nowakowska Gwiazda drapieżnik

Halszka Olsińska Przebyt

Uta Przyboś Jakoby

Agnieszka Rautman-Szczepańska Wypożyczalnia słów

Karol Samsel Autodafe 5

Karol Samsel Fitzclarence

Julia Anastazja Sienkiewicz Wilowska Planetoida, pechowy graf i wielka filozofia. Opowieści z przedwojennego Tuczna i okolic

Bartosz Suwiński Dutki

Inka Timoszyk Nieskończoność podróży

Sławomir Wernikowski Partita

Alex Wieseltier Krzywe zwierciadło

Kenneth White Ciało absolutu

City 5. Antologia polskich opowiadań grozy
 
eleWator. antologia 2012-2021. proza

Henryk Bereza. Krystyna Sakowicz. Korespondencja

NOTES, Iran wiesza swoich poetów

2015-05-18 20:06

O tym warto mówić możliwie najlakoniczniej. Lakonizm jednak nie tyle miałby służyć asekuracji, co dokładniejszemu wyrażeniu natury samego problemu. Wpierw fakty: 27 stycznia 2014 roku w Teheranie dokonano egzekucji kilku poetów, w tym wymienianego w prasie przede wszystkim – młodego Hashema Shabaaniego. Dokonało się to za przyzwoleniem prezydenta Iranu. Nie pytam, oczywiście, kim jest naród, który poetów morduje. Tak mógł zapewne – patetycznie – pytać jeszcze Miłosz, ale pytałby chyba z intencją fałszywego wyróżnienia – naród mordujący poetów w niczym się nie różni od tego, który morduje kapłanów, akolitów, starców, opozycjonistów z jakichkolwiek znieprawionych pobudek. Nie chodzi o śmierć Orfeusza. Nie wprost. Ale może warto przywołać Krótki film o zabijaniu, jedynie, by poszerzyć granice tego fenomenu aż po krawędzie przerysowania, ujrzeć absolutną nieporównywalność kontekstów polskiego i irańskiego mimo lokalnych, etycznych pseudo-podobieństw. Polska z obrazu Krzysztofa Kieślowskiego jest w jakimś absolutnie swoistym sensie krajem zabijającym swoich poetów, a Jacek Łazar, brawurowo zagrany przez Mirosława Bakę, jest mordercą także w sensie poetyckim. Jest poetą zbrodni, gdyż obraz zbrodni, której dokonuje, jest obrazem poetycko wyrazistym. Polska – doprecyzujmy – jest więc krajem zabijającym poetów zbrodni, także tych, którzy jak Łazar w zbrodni usiłowali wyłożyć społeczeństwu dysfunkcję własnego pojęcia człowieka.

Wróćmy jednak do Iranu. Zastanawiać musi, jak wieszanie poety wpływa na historię poezji i historię literatury. Jak fakt egzekucji gruntuje podłoże myślenia o twórczości, jak przewartościowuje kategorie znaczącego i znaczonego? To pytanie istotne także w kontekście współczesnej literatury irańskiej. Istnieje nie tylko dyskurs wygnańczy – z dala od Turcji, uszedłszy z powodzeniem śmierci, posługuje się nim dla przykładu Orhan Pamuk, lecz także – dyskurs w cieniu szubienic, dyskurs egzekucyjny. Jak literat – mimowolnie, nie wprost – przyjmuje fakt twórczości jako posługi w cieniu śmierci? Jakie momenty symboliczne generuje wieszanie poety, czym różni się od wieszania królów, o którym pisał Jarosław Marek Rymkiewicz? Iran wiesza swoich poetów. Ale zapytajmy, co oznaczałoby dla Niemiec powieszenie starego Tomasza Manna na rynku w Zurychu? Dla Francji – otrucie Michela Houellebecq’a w którejś z paryskich kawiarń? Nie pytam o konsekwencje etyczne zbrodni poetów albo pisarzy. Pytam o możliwości transcendencji literatury, o jej wyjście poza cień szubienicy, o wyzwolenie z pułapek na myszy, o przezwyciężenie skrajnej traumy, śmierci lub utraty. Skrajnego wreszcie, powodowanego zbrodnią, jakościowego zubożenia środków ekspresji. Ekspresji pojętej powszechnie, ogólnie, całościowo. I na wskroś autorsko.

© Karol Samsel