Książki z 2023

Andrzej Ballo Niczyje

Maciej Bieszczad Pasaże

Maciej Bieszczad Ultradźwięki

Zbigniew Chojnowski Co to to

Tomasz Dalasiński Dzień na Ziemi i 29 nowych pieśni o rzeczach i ludziach

Kazimierz Fajfer Całokształt

Zenon Fajfer Pieśń słowronka

Piotr Fluks Nie z tego światła

Anna Frajlich Szymborska. Poeta poetów

Adrian Gleń Jest

Jarek Holden Gojtowski Urywki

Jarosław Jakubowski Baza

Jarosław Jakubowski Koń

Waldemar Jocher dzieńdzień

Jolanta Jonaszko Nietutejsi

Bogusław Kierc Dla tego

Andrzej Kopacki Życie codzienne podczas wojny opodal

Jarosław Księżyk Hydra

Kazimierz Kyrcz Jr Punk Ogito w podróży

Franciszek Lime Garderoba cieni

Artur Daniel Liskowacki Do żywego

Grażyna Obrąpalska Zanim pogubią się litery

Elżbieta Olak W deszczu

Gustaw Rajmus >>Dwie Historie<< i inne historie

Juan Manuel Roca Obywatel nocy

Karol Samsel Autodafe 6

Kenneth White Przymierze z Ziemią

Andrzej Wojciechowski Budzą mnie w nocy słowa do zapisania

Wojciech Zamysłowski Birdy peak experience

City 6. Antologia polskich opowiadań grozy

Książki z 2022

Andrzej Ballo Bodajże

Wenanty Bamburowicz Masy powietrza

Maciej Bieszczad Miejsce spotkania

Kazimierz Brakoniecki Oumuamua. Atlas wierszy światologicznych
 
Roman Ciepliński Schyłek

Zbigniew Chojnowski Tarcze z pajęczyny

Zbigniew Chojnowski Tyle razy nie wiem

Wojciech Czaplewski Dzieje poezji polskiej

Marek Czuku Nudne wiersze

Tomasz Dalasiński Przystanek kosmos i 29 innych pieśni o rzeczach i ludziach

Michał Filipowski Licytacja kamienia

Anna Frajlich Powroty [wiersze zebrane. tom 2]

Anna Frajlich Przeszczep [wiersze zebrane. tom 1]

Paweł Gorszewski Uczulenia

Jarosław Jakubowski Dzień, w którym umarł Belmondo

Bogusław Kierc Był sobie

Andrzej Kopacki Gra w hołybkę

Zbigniew Kosiorowski Metanoia

Franciszek Lime Formy odbioru. Poetyckie przekazy z Bezrzecza i Szczecina

Piotr Michałowski Światy równoległe

Dariusz Muszer Baśnie norweskie. tom 2

Ewa Elżbieta Nowakowska Gwiazda drapieżnik

Halszka Olsińska Przebyt

Uta Przyboś Jakoby

Agnieszka Rautman-Szczepańska Wypożyczalnia słów

Karol Samsel Autodafe 5

Karol Samsel Fitzclarence

Julia Anastazja Sienkiewicz Wilowska Planetoida, pechowy graf i wielka filozofia. Opowieści z przedwojennego Tuczna i okolic

Bartosz Suwiński Dutki

Inka Timoszyk Nieskończoność podróży

Sławomir Wernikowski Partita

Alex Wieseltier Krzywe zwierciadło

Kenneth White Ciało absolutu

City 5. Antologia polskich opowiadań grozy
 
eleWator. antologia 2012-2021. proza

Henryk Bereza. Krystyna Sakowicz. Korespondencja

WĘDROWNICZEK, Na niby i naprawdę

2020-03-10 13:21

2.12.19 Łódź
„»Musicie to pamiętać przez całe życie«. A ja nie chcę, nie chcę. Chcę zapomnieć, czy to źle? Po co mnie, tato, tam zaprowadziłeś?” – to reakcja sześcioletniej Dusi na widok spalonych ciał więźniów Radogoszcza. Pamięć rządzi się jednak swoimi prawami i od traumy z dzieciństwa nigdy się nie ucieknie. Maria Magdalena Starzycka postanowiła opisać swój dziecięcy świat z czasów okupacji i tużpowojennych w formie krótkich obrazków prozą. Promocję książki „Na niby i naprawdę” w Łódzkim Domu Kultury zagaja Piotr Grobliński, który przedstawia autorkę jako łodziankę od kilku pokoleń, pisarkę, tłumaczkę oraz lektorkę języka polskiego i wiedzy o polskiej kulturze.
– Gdy myślę o pisaniu, stale patrzę w przeszłość. Starzy ludzie zupełnie inaczej to widzą niż młodzi – mówi MMS. A potem przywołuje swoją naukę języków obcych: hiszpańskiego, francuskiego i portugalskiego. Początkowo miała rozterki, w jakim języku się specjalizować. Doradził jej wtedy kolega ze studiów, profesor Stanisław Gogolewski: „Oczywiście, że w portugalskim, bo francuski jest dobrze znany”.
– W tym czasie portugalski był czymś szaleńczym – wspomina Starzycka. – W latach osiemdziesiątych pracowałam na Uniwersytecie Lizbońskim, a wcześniej w łódzkim Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców. To pozwoliło mi dobrze poznać Afrykę. Reportażystką zostałam trochę ze wstydu, gdyż nie wierzyłam w swój literacki talent. Zaproponowano mi pisanie artykułów o Portugalii, bo byłam tym krajem zafascynowana. Mój prasowy debiut był powitany napisem nad winietą tygodnika „Odgłosy”: „Nasz człowiek w Lizbonie”. Poznałam fascynujących pisarzy portugalskich i zaczęłam ich tłumaczyć.
– Moja babka, której nie znałam, pracowała w zakładzie gorseciarskim, a dziadek był drukarzem w fabryce Poznańskiego. To była manufaktura, czyli maszyny poruszane parą. Ojciec po wojnie też pracował w dawnych zakładach Poznańskiego, już pod nowym szyldem Marchlewskiego. Skończyło się to dla niego długą chorobą. Ciągle mi o fabryce opowiadał. Byłam pełna tych tematów, więc zaczęłam pisać „Manufakturę czasu”. Ludzie prości też zasługują na pamięć. Rok po roku wydałam trzy powieści. Jedna musiała być o Portugalii. Książkę „Spijając filiżankami słońce” pisałam pół roku.
– „Na niby i naprawdę”. Ja to nazwałam miniaturami, zaś Grażyna Szymczyk powiedziała, że to typowe obrazki. Zrozumiałam, że na temat wojny mogę pisać tylko z pozycji dziecka, jego mentalności. Dziecko ma uwagę rozproszoną, stąd taka forma. Dorośli nie zdają sobie sprawy z tego, co się dzieje w jego głowie. Ono bierze wszystko dosłownie i zwraca uwagę na pospolite rzeczy. Dlatego taka relacja jest autentyczna.
PG: – Bardzo trudno odtworzyć to, co przeżywało małe dziecko. Jak pani to zapamiętała?
MMS: – Przeżycia odtworzyłam na podstawie śladowych wspomnień, obrazków. Doszłam do wniosku, że jestem człowiekiem dziewiętnastowiecznym, bo podczas wojny nie było prądu elektrycznego, pamiętam terkotanie karbidowej lampy. Jak daleko sięga pamięć? Musiałam mieć wtedy dwa, trzy lata. To jest inna pamięć życia w szoku. Ludzie przechowują stare meble, ale ja nie wiem, czy one są poniemieckie, pożydowskie czy polskie...
Następuje pora wspomnień. Autorka opowiada o dawnej Łodzi i losach swojej rodziny, o dzielnicach: Rudzie Pabianickiej i Julianowie, o stosunku do Niemców, o zemstach za lata upodlenia i nienawiści: – Teraz się pisze o strasznym traktowaniu niemieckich cmentarzy, ale ja to rozumiem. Wtedy to było zupełnie naturalne. – Do rozmowy włącza się publiczność, która też snuje swoje historie. Ktoś mówi: – Każdy ma materiał na opowiadanie. Trzeba tylko talentu i chęci. Im człowiek starszy, tym bardziej docenia wspomnienia.
Magdalena Starzycka wraca jeszcze do małej prozy „Radogoszcz”: – Pamiętam odór zwęglonych ciał, który unosił się przez wiele dni. Pół Łodzi przyjeżdżało wtedy do spalonej fabryki, żeby zobaczyć, co zrobili Niemcy. To był dla mnie szok, wielki lęk. Bałam się nawet chodzić do kina, poszłam dopiero na film „Skarb”, bo powiedziano mi, że nie ma tam o wojnie.

© Marek Czuku